Arz Fazlası Türkiye’ye Nefes Aldırabilir
Uluslararası Enerji Ajansı’nın (IEA) “büyük arz fazlası” uyarısı, petrol fiyatlarını son beş ayın en düşük seviyesine çekti. Brent ham petrol varil fiyatı 61,50 dolara kadar gerilerken, düşüş Türkiye’nin cari açığı ve enflasyon görünümü açısından olumlu bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
IEA: “Piyasada Büyük Bir Fazla Oluştu”
Uluslararası Enerji Ajansı, eylül ayında büyük üreticilerin ihracat artışına bağlı olarak petrol arzında “devasa bir fazlalık” oluştuğunu bildirdi. Ajansın son raporuna göre, arz fazlası bu aydan itibaren 2026 ortalarına kadar günde ortalama 3,2 milyon varil düzeyinde olacak.
Bu rakam, önceki tahmin olan 2 milyon varillik fazlanın oldukça üzerinde. Ajans, özellikle ABD ve Avrupa’daki stok birikiminin fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı yaratabileceği uyarısında bulundu.
Brent 61,50 Dolarla Beş Ayın Dip Seviyesinde
Brent tipi ham petrol Salı günü yüzde 3’e yakın düşüşle 61,50 dolar/varil seviyesine kadar indi — bu seviye Mayıs ayından bu yana görülen en düşük fiyat. Gün sonunda kayıplar yüzde 2,3 civarında kaldı.
Petrol fiyatları, OPEC+’ın kasım ayında günde 137 bin varillik sınırlı üretim artışı kararı almasına rağmen düşüş eğilimini sürdürdü. Kararın açıklandığı dönemde Brent kısa süreliğine 66 dolar seviyesine toparlanmıştı.
“Piyasa Fazla Kadar Kötümser Değil”
UBS emtia analisti Giovanni Staunovo, piyasaların IEA’nın kötümser tahminlerini tam olarak fiyatlamadığına dikkat çekti:
“Eğer piyasa devasa bir arz fazlası bekleseydi, fiyatlar çoktan bu seviyelere gerilirdi. Bu da talep görünümüne dair güvenin sürdüğünü gösteriyor,” dedi.
Staunovo’ya göre tahmin edilen fazlalık abartılı olabilir: “Ya piyasa yanlış fiyatlıyor ya da IEA tahmini fazla yüksek. Ben ikinci ihtimali daha olası görüyorum.”
Jeopolitik Riskler Azalıyor, Fiyatlar Geriliyor
Petrol fiyatlarındaki zayıflamanın bir diğer nedeni de jeopolitik tansiyondaki düşüş.
ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin’e yönelik yeni gümrük tarifesi tehditleri ve Ortadoğu’da esir takasıyla sağlanan kırılgan ateşkes, küresel enerji piyasalarında risk primini azaltıyor.
IEA verilerine göre, Çin ve diğer büyük ekonomiler yılın ilk sekiz ayında rezervlerini artırarak son dört yılın en yüksek stok seviyesine ulaştı. Bu birikim de fiyatları aşağı çeken bir diğer etken.
OPEC Farklı Düşünüyor
OPEC ise bu değerlendirmeye katılmıyor. Kuruluşun son aylık raporunda, “vadeli piyasalardaki spekülatif hareketlere rağmen fiziksel petrol piyasasında arz-talep dengesinin hâlâ destekleyici olduğu” vurgulandı. OPEC, 2025 yılı küresel petrol talebi tahminini değiştirmedi.
Londra’daki Energy Intelligence Forum’da konuşan Trafigura’nın petrol ticareti başkanı Ben Luckock, fiyatların kısa vadede 60 doların altına inebileceğini belirterek, “Yıl sonuna doğru 50 dolar bandına kadar gerileyip sonra yeniden toparlanma görebiliriz,” dedi.
Türkiye İçin Olumlu: Cari Açık ve Enflasyona Nefes
Petrol fiyatlarındaki bu düşüş, Türkiye açısından ise makroekonomik rahatlama anlamına geliyor.
Türkiye’nin enerji ithalatı, toplam ithalat faturasının yaklaşık %25–30’unu oluşturuyor. Brent fiyatlarının 60 doların altına inmesi, aylık enerji ithalatını ortalama 1,5–2 milyar dolar azaltabilir.
Bu da cari açığın düşmesine ve döviz rezervlerinin güçlenmesine katkı sağlar. Ayrıca daha düşük akaryakıt ve enerji fiyatları, önümüzdeki aylarda TÜFE üzerinde 0,5–0,7 puan civarında aşağı yönlü etki yaratabilir.
Ekonomistler, küresel enerji fiyatlarındaki bu düşüşün TCMB’nin yıl sonu enflasyon hedefini tutturma olasılığını artırabileceğini, ayrıca mali disiplin üzerindeki baskıyı hafifleteceğini belirtiyor.
Görünüm: 50 Doların Altı Kısa Süreli Olabilir
Analistler, 50 doların altındaki fiyatların kalıcı olmasını beklemiyor. Talep güçlü kaldığı sürece, özellikle Asya’nın yeniden stok biriktirme dönemine girmesiyle birlikte 2026 ortasına kadar dengelenme süreci öngörülüyor.
UBS ve Trafigura gibi büyük oyuncular, petrolün orta vadede 65–70 dolar bandına dönmesini bekliyor.
Kaynak: FT, CNBC
Atilla Yeşilada ve Güldem Atabay tarafından kaleme alınan özel raporlarımıza abone olmak ister misiniz? Raporlarımız kurumsal müşterilere yöneliktir. Abonelik ücretlidir. Koşulları öğrenmek için bize e-mail atın: [email protected]