IEA: “1,5 °C hedefi için yeni petrol ve doğal gaz projelerine ihtiyaç yok”

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), yayımladığı son raporlarda küresel enerji güvenliği ile iklim hedefleri arasındaki dengeye dikkat çekti. Ajans, küresel ısınmayı sanayi öncesi döneme kıyasla 1,5 °C ile sınırlandırma hedefi doğrultusunda yeni petrol ve doğal gaz projelerine ihtiyaç olmadığını yinelerken, mevcut sahalardaki üretim düşüş hızının da giderek arttığını vurguladı. Bu durum, enerji piyasaları ve uzun vadeli yatırım stratejileri açısından kritik sonuçlar doğuruyor.

1,5 °C yolunda yeni yatırım gerekmiyor

IEA’nın “Net Sıfır Emisyon” (NZE) senaryosuna göre, küresel ölçekte petrol ve gaz talebi hızla azalıyor. Talebin bu şekilde gerilemesi halinde, onaylanmış projeler dışında yeni uzun vadeli petrol ve gaz yatırımlarına gerek olmayacağı ifade ediliyor. Raporda, özellikle maliyeti yüksek projelerin ekonomik ömürlerini tamamlamadan devre dışı kalma riskinin arttığına dikkat çekiliyor.

Buna göre 2050 yılında, bugünkü teknik ömürlerinden önce yaklaşık 8 milyon varil/gün petrol ve 250 milyar metreküp doğalgaz üretim kapasitesinin kapatılması gerekebilir. Bu durum, enerji şirketleri açısından finansal riskleri büyütürken, enerji politikalarının da talep azaltımı ve yenilenebilir yatırımlar üzerine yoğunlaşmasını zorunlu kılıyor.

IEA’nın ayrı bir analizine göre, mevcut petrol ve gaz sahalarındaki doğal üretim düşüşü (“decline rate”) son yıllarda hız kazandı. Upstream yatırımlarının yaklaşık yüzde 90’ı artık sadece bu düşüşü telafi etmeye ayrılıyor. Yatırım yapılmadığı takdirde, küresel ölçekte Brezilya ve Norveç’in toplam üretimine eşdeğer bir arz kaybı yaşanabileceği uyarısı yapıldı.

Saha türlerine göre farklılıklar da dikkat çekiyor:

• Orta Doğu’daki kara üzeri süper dev sahalarda düşüş oranı yıllık yüzde 2’nin altında.
• Avrupa’daki küçük açık deniz sahalarında bu oran yüzde 15’e kadar çıkabiliyor.
• Şeyl petrolü ve yoğun geçirgenliği düşük kayaçlardan çıkarılan gaz sahalarında ise ilk yıldan itibaren sert düşüşler görülüyor.

Benzer şekilde doğalgaz sahalarında da düşüş eğilimi hızlanmış durumda. Yatırımlar sürse dahi, 2050 yılına kadar mevcut üretimi koruyabilmek için ilave 45 milyon varil/gün petrol ve yaklaşık 2 bin milyar metreküp doğalgaz kapasitesine ihtiyaç olacağı belirtiliyor.

Yeni petrol ve gaz projelerinin üretime başlaması uzun yıllar alıyor. IEA’ya göre, bir sahadan ilk üretimin elde edilmesi ortalama 20 yıl sürebiliyor. Bu nedenle yeni yatırımlardaki gecikmeler, arz güvenliğini daha da kırılgan hale getirebilir.

IEA, enerji güvenliği ile iklim hedeflerinin çelişmediğini, ancak doğru politikalarla uyumlu hale getirilmesi gerektiğini vurguluyor. Talep tarafında verimlilik artışı, yenilenebilir enerji yatırımları ve fosil yakıt bağımlılığının azaltılması olmadan, arz tarafındaki daralmaların enerji krizlerine yol açabileceği ifade ediliyor.

IEA’nın bulguları, enerji sektörünün kritik bir dönemece girdiğini gösteriyor. Bir yandan 1,5 °C iklim hedefi doğrultusunda yeni fosil yakıt projelerinin durdurulması gerektiği belirtilirken, diğer yandan mevcut sahalardaki hızlı üretim düşüşü enerji güvenliği açısından ciddi riskler oluşturuyor. Bu tablo, ülkelerin eş zamanlı olarak hem yenilenebilir enerji yatırımlarını hızlandırmasını hem de enerji verimliliği politikalarını güçlendirmesini zorunlu kılıyor.