2030’a kadar tüm sektörlere yüzde 100 yenilenebilir enerji çağrısı
Birleşmiş Milletler (BM) tarafından yayımlanan “Seizing the Moment of Opportunity: Supercharging the Clean Energy Age” başlıklı 2025 Enerji Dönüşümü Özel Raporu, fosil yakıtlardan temiz enerjiye geçişte kritik bir döneme girildiğini ortaya koydu. Rapor, güneş ve rüzgâr enerjisinin artık dünyanın birçok yerinde en ucuz elektrik üretim kaynakları haline geldiğini ve 2024’te küresel elektrik üretiminde temiz enerjinin payının yüzde 40’ı aştığını belirtiyor.
Raporun öne çıkan bulgularına göre:
- 2024 yılında temiz enerjiye yapılan yatırımlar ilk kez 2 trilyon doların üzerine çıktı.
- 2015’ten bu yana yenilenebilir enerji kapasitesi yüzde 141 artarak 4.448 GW’a ulaştı.
- Ancak fosil yakıtların küresel enerji arzındaki payı hâlâ yüzde 80 düzeyinde.
- 3 bin GW’ın üzerinde yenilenebilir enerji projesi, şebekelere bağlanmak için bekliyor.
BM Genel Sekreteri António Guterres, raporun tanıtımında yaptığı açıklamada, yapay zekâ ve dijital teknolojilerin enerji talebini artırdığına dikkat çekti. Özellikle yapay zekâya yönelik veri merkezlerinin 2030’a kadar Japonya’nın bugünkü toplam elektrik tüketimine eşdeğer seviyede enerji talebi yaratabileceğini belirten Guterres, “Yapay zekâ yüzde 100 yenilenebilir enerjiyle çalışmak zorunda. En geç 2030’a kadar veri merkezleri, süper bilgisayarlar ve kripto madenciliği tesisleri tamamen temiz enerjiyle işletilmeli.” dedi.
Guterres ayrıca, fosil yakıt sübvansiyonlarının sona erdirilmesi, karbon fiyatlandırmasının hayata geçirilmesi ve gelişmekte olan ülkelerin finansmana erişiminin kolaylaştırılması gerektiğinin altını çizdi. Rapor, temiz enerjiye geçişte küresel eşitsizliklere de dikkat çekerek, gelişmekte olan ekonomilere yönelik yıllık yatırımların 2030’a kadar 1,4–1,9 trilyon dolara yükselmesi gerektiğini vurguluyor.
Raporda altı öncelikli eylem alanı sıralanıyor:
- Politikaların uyumlaştırılması ve uzun vadeli net sıfır yol haritaları oluşturulması.
- Modern enerji altyapısına yatırım yapılması.
- Gelişmekte olan ülkelerde finansman maliyetlerinin düşürülmesi.
- Fosil yakıtlardan adil ve düzenli çıkışın sağlanması.
- Dijitalleşme ve yapay zekânın enerji verimliliğini artırmada kullanılması.
- Uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi
BM raporu, temiz enerjiye geçişin yalnızca iklim hedefleri için değil, aynı zamanda ekonomik büyüme, enerji güvenliği ve sosyal adalet için de “tarihi bir fırsat” sunduğunu vurguluyor. Ancak fırsat penceresinin kapanmaması için ülkelerin hızla harekete geçmesi gerektiği mesajı veriliyor.